Η παρούσα μελέτη επανεξετάζει τις πηγές που αναφέρονται σε μερικά ζητήματα σχετικά με τον βίο του σεβαστοκράτορα Ιωάννη Δούκα και του γιου του, Μιχαήλ Κομνηνοδούκα, ιδρυτή του Κράτους της Ηπείρου. Εξάδελφος του Μανουήλ Α´, ο Ιωάννης ανέλαβε υψηλά κρατικά αξιώματα κατά τη διάρκεια της βασιλείας των ανεψιών του Ισαάκ Β ́ και Αλεξίου Γ ́. Η οικογενειακή του κατάσταση δεν είναι αρκετά γνωστή: πιθανολογείται ότι είχε δύο συζύγους, εκ των οποίων η μία ήταν η Ζώη Δούκαινα, αλλά αγνοούμε αν ήταν η πρώτη ή η δεύτερη γυναίκα του. Οι γιοι του Ισαάκ και Αλέξιος πιθανόν προέρχονται από τον πρώτο γάμο, ενώ ο Θεόδωρος, ο Μανουήλ και ο Κωνσταντίνος από τον δεύτερο. Ο Μιχαήλ ήταν νόθος. Ο τελευταίος, πριν από την ίδρυση του Ηπειρωτικού κράτους είχε ήδη μια ταραχώδη καριέρα. Είχε αναλάβει διαδοχικά τη διοίκηση του θέματος Μυλάσσης και Μελανουδίου στη Μικρά Ασία, μεταξύ του 1190 και του 1195, της Πελοποννήσου, μεταξύ του 1195 και του 1201, και για άλλη μια φορά του θέματος Μυλάσσης και Μελανουδίου, μεταξύ 1201 και 1203. Κατά την τελευταία περίοδο εξεγέρθηκε εναντίον τού Αλεξίου Γ ́ και εξορίστηκε στους Τούρκους του Ικονίου. Η οικογενειακή κατάσταση του Μιχαήλ είναι σκοτεινή. Φαίνεται ότι είχε νυμφευθεί μια Μελισσήνη, έμεινε χήρος και νυμφεύθηκε την κόρη του δούκα των Νικοπολιτών Σεναχηρείμ. Οι δύο πληροφορίες από τον Βίο της Άγιας Θεοδώρας, ότι είχε νυμφευθεί τη χήρα του Σεναχηρείμ και ότι εκείνη ήταν πρώτη εξαδέλφη της πρώτης του γυναίκας, πρέπει να απορριφθούν. Όσον αφορά τον γιο του Μιχαήλ Β´, αυτός ήταν νόθος, ενώ πρέπει να απορ- ριφθούν οι υποθέσεις που τον παρουσιάζουν ως γιο της δεύτερης γυναίκας του Μιχαήλ Α´, της οποίας ο γάμος θα είχε θεωρηθεί άκυρος εξαιτίας εκκλησιαστικών κωλυμάτων. Σχετικά με τα άλλα του τέκνα, ο Μιχαήλ Α ́ είχε έναν άλλο γιο, τον Κωνσταντίνο, ο οποίος απεβίωσε σε μικρή ηλικία, και κόρες, εκ των οποίων μαρτυρούνται τρεις: μία, το όνομα της οποίας δεν διασώζεται, η οποία παντρεύτηκε τον Ευστάθιο της Φλάνδρας, τη Θεοδώρα και τη Μαρία. Η Μαρία πιθανώς μπορεί να ταυτιστεί με την πρώτη. Το τελευταίο θέμα που εξετάζεται είναι η μάχη του Κουντούρα, η οποία έγινε στο πλαίσιο των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των Λατίνων στην Πελοπόννησο περί το 1205. Κατά τη γνώμη του συγγραφέα, ο Μιχαήλ, ο οποίος αναφέρεται από τον Βιλεαρδουίνο σε αυτήν την περίπτωση, είναι χωρίς αμφιβολία ο Μιχαήλ Α´. Η επανεξέταση των συνθηκών σχηματισμού του κράτους της Ηπείρου αναδεικνύει την επιρροή του σεβαστοκράτορα Ιωάννη, ακόμη και μετά τον θάνατό του, στο κρατικό αυτό μόρφωμα. Καταρχάς, χάρη σε αυτόν, οι πρώτοι ηγεμόνες της Ηπείρου (Μιχαήλ Α ́ και Θεόδωρος) απέκτησαν τον τίτλο «υιός του σεβαστοκράτορος» και καλλιέργησαν φιλοδοξίες, καθώς και ο ίδιος βρέθηκε πολύ κοντά στην εξουσία. Επιπλέον, οι απόγονοί του σχη- μάτισαν ένα δίκτυο το οποίο επέτρεψε στους πρώτους ηγεμόνες να έχουν μια ομάδα συγγενών στη διάθεσή τους για τη στελέχωση του κρατικού μηχανισμού. Τελικά, η ήδη μακρόχρονη πολιτική εμπειρία του Μιχαήλ Α ́, πριν από το 1204, του επέτρεψε στη συνέχεια να καταλάβει με ευκολία την εξουσία στην Ήπειρο και να αναλάβει αμέσως στρατιωτική δράση εναντίον των Λατίνων, η οποία μάλιστα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιδεολογική θεμελίωση του νέου κράτους.