Het boekenbezit van het geslacht van Glymes-Bergen. Een overzicht (15e-16e eeuw) - HAL Accéder directement au contenu
Chapitre d'ouvrage Année : 2020

Het boekenbezit van het geslacht van Glymes-Bergen. Een overzicht (15e-16e eeuw)

Résumé

Het doel van dit artikel is om een zo goed mogelijke reconstructie te maken van het boekenbezit van de leden van de familie Van Bergen in de vijftiende en zestiende eeuw. Het is zeker niet zo dat we van alle leden van de familie boeken kennen, maar toch zijn er al met al heel wat gegevens die met elkaar gecombineerd kunnen worden om tot een beeld te komen. In 1494 schonk Jan II zijn boeken aan de Grote Kerk van Bergen op Zoom, waaruit blijkt dat hij een bibliotheek bezat. We zijn helaas niet geinformeerd over haar inhoud, maar wel over een opmerkelijke gang van zaken: de familie-librije werd ondergebracht in een kerk waarbij werd vastgelegd dat de familie de boeken zou mogen blijven gebruiken. Het zou een aanwijzing kunnen zijn voor het bestaan van een zeer rijke boekencollectie, maar dat blijft vooralsnog giswerk. Ondanks het feit dat we geen concrete archivalische gegevens hebben over het bestaan van een familiebibliotheek in het Markiezenhof na 1494, moeten daar zeker handschriften en gedrukte boeken aanwezig zijn geweest. In ieder geval waren er liturgische boeken in de kapel en daarnaast zijn er enkele handschriften overgeleverd die voor Jan III moeten zijn gemaakt. Bovendien blijkt uit de inventaris van het Hotel d’Aymeries dat er in de andere residenties van Jan IV ook minstens 85 boeken aanwezig waren. De in Mons bewaarde boeken bevatten veel historische en juridische teksten, maar het betrof ook boeken van andere aard. Tevens waren er veel boeken in het Latijn, waaronder een aantal klassieke teksten. Er was ook een grote groep Spaanse boeken bij, al weten we vrijwel niets over de inhoud daarvan. Wie de 85 boeken heeft verworven of gebruikt is niet met zekerheid te achterhalen, maar omdat er zich daarbij heel veel recent materiaal bevindt, is het waarschijnlijk dat Jan IV er de hand in heeft gehad. Een veilinglijst uit 1580 licht ons erover in dat de vrouw van Jan IV, Maria van Lannoy, een tamelijk grote persoonlijke bibliotheek heeft opgebouwd. Deze collectie had een sterk devotioneel-spiritueel karakter, en getuigt bovendien van Maria’s interesse voor artsenij en planten. De collectie was voor een groot deel samengesteld in de periode dat ze weduwe was. Onder de 155 items bevonden zich ook minstens zes handschriften, waaronder twee getijdenboeken, waarvan er een van Filips van Kleef was geweest. Verschillende geestelijke telgen van de familie lieten ook hun sporen na in diverse handschriften. Met name Hendrik, bisschop van Kamerijk, blijkt moeite te hebben gedaan om specifieke boeken te verwerven en bovendien heeft hij regelmatig boeken als geschenk uitgewisseld met anderen. Ook zijn beschermeling Jan van Glymes bezat oudere handschriften, waaronder een Etymologiae van Isidorus van Sevilla. Jan II liet “alle boeken die hij heeft, waar of bij wie ze ook berusten” na aan de Grote Kerk in Bergen op Zoom. Zoals gezegd lijkt dit op een bewuste poging om de familiebibliotheek als eenheid te behouden. Wellicht was deze maatregel er de oorzaak van dat er in 1568 weinig boeken geconfisceerd konden worden in het Markiezenhof. Aan de andere kant moeten we vooralsnog helaas ook constateren dat er van die boeken niet een geidentificeerd is. Het is te hopen dat er in de toekomst archiefstukken of handschriften zullen opduiken die ons een nog duidelijker beeld zullen geven van het boekenbezit van de verschillende leden van het geslacht van Bergen.

Domaines

Histoire
Loading...
Fichier non déposé

Dates et versions

halshs-04361582, version 1 (22-12-2023)

Licence

Paternité - Pas d'utilisation commerciale - CC BY 4.0

Identifiants

  • HAL Id : halshs-04361582 , version 1

Citer

Hanno Wijsman. Het boekenbezit van het geslacht van Glymes-Bergen. Een overzicht (15e-16e eeuw). Jan IV van Bergen 1528-1567. Leven en nalatenschap van een (on)fortuinlijk markies, éd. Bart van Eekelen & Joey Spijkers, Verloren, pp.370-417, 2020, 978 90 8704 862 4. ⟨halshs-04361582⟩
7 Consultations
0 Téléchargements
Dernière date de mise à jour le 05/05/2024
comment ces indicateurs sont-ils produits

Partager

Gmail Facebook Twitter LinkedIn Plus